به گزارش آی فیلم 2، «عید سعید قربان» یکی از اعیاد بزرگ مسلمانان جهان به شمار می‌آید که مردم کشورهای مختلف بر اساس آداب و رسوم خاص خود آن را تجلیل می کنند.
عید قربان که از جمله تعطیلات رسمی مسلمانان است، از یک تا چهار روز جشن گرفته می‌شود و در طی آن مردم با پوشیدن بهترین پوشاک خود، پس از انجام عبادات، به دید و بازدید و جشن و سرور می‌پردازند.
با وجود اینکه برگزار کردن مراسم قربانی در این عید بر همه واجب نیست و تنها بر زائران کعبه در مراسم حج واجب است، اما بسیاری از مسلمانان در سراسر جهان در این روز، گوسفند، گاو یا شتری را قربانی کرده و گوشت آن را بین همسایگان و مستمندان تقسیم می‌کنند.
در ادامه این گزارش با گوشه ای از آداب و رسوم رایج بین مردم کشور های افغانستان، ایران و تاجیکستان بیشتر آشنا می شوید:
آداب و رسوم مردم افغانستان در عید قربان
عید قربان برای مردم افغانستان اهمیت زیادی دارد، در این کشور به مناسبت عید قربان چهار روز رخصتی عمومی اعلام می شود.
عید قربان و فطر برای مردم افغانستان اهمیت زیادی دارد، به طوری که بیشترین رخصتی های جنتری افغانستان مربوط به همین دو عید است.
مردم این کشور یک هفته مانده به عید به بازار می‌روند، برای پذیرایی از میهمان‌ها در روزهای عید خرید می‌کنند، لباس نو به تن می‌کنند و این روزها را جشن می‌گیرند.
دولت افغانستان براي بزرگداشت اين روز، همزمان با روز عرفه چهار روز را در این کشور تعطيل اعلام می‌کند و در این مدت تمام اداره‌های دولتی، فروشگاه‌ها و مراكز تجاری در شهرها تعطيل هستند. مردم افغانستان ترجیح می‌دهند در روزهای عید کنار خانواده باشند و برای احترام به بزرگان فامیل به دیدار آنها بروند.
عید در افغانستان با برپایی نماز عید آغاز می‌شود، مردم با پوشیدن لباس‌های نو به مساجد اصلی شهرشان می‌روند و نماز را به جا می‌آورند.
انجام قربانی در روز عید قربان اهمیت زیادی برای مردم افغانستان دارد، برای مثال در کابل آنهایی که از توانایی مالی برخوردار هستند با انجام قربانی و توزیع گوشت آن در بین نیازمندان روز اول عید را سپری می‌کنند. این رسم در همه شهرهای افغانستان یک سنت پسندیده به حساب می‌آید.
در کابل پايتخت افغانستان از اوايل ماه ذي الحجّه تقريبا چهره شهر عوض می‌شود، عرضه کنندگان موادغذايی، لباس، کفش و ظروف غذا خوری در گوشه و کنار شهر با پهن کردن بساط خود، مشتريان را برای خريد دعوت می‌کنند.
یکی دیگر از رسم هایی که مردم افغانستان آن را در روزهای عید انجام می برند، رسم عیدی بردن است. جوانانی که تازه نامزد کرده‌اند، برای همسر آينده خود هدیه می‌برد، از این رسم با عنوان «تحفه عيدی» یاد می‌شود.
بازار خياط‌های مردانه و زنانه نیز از دو ماه مانده به عید رونق می‌گیرد و هرچه آنها به روز عید نزدیک می‌شوند، بازارشان رونق بیشتری می‌گیرد.
عید قربان در آینه تاریخ اقوام ایرانی
عید قربان به‌عنوان یکی از بزرگترین اعیاد اسلامی، در مناطق مختلف ایران با مراسم و آیین هایی خاص و شکوهی ویژه برگزار می‌شود. با دقت در نحوه برگزاری این مراسم مشاهده می‌شود اگرچه مردم هر ناحیه، آداب متفاوتی در این خصوص دارند ولی این مراسم در لایه های عمیق تر شبیه یکدیگر و مطابق با آیین های دیرین و کهن برگزاری عید سعید و عزیز قربان است.
ایرانیان بنا بر رسوم ویژه‌ای که دارند از مدت ها پیش از روز عید قربان خود را آماده جشن می‌کنند و مقدمات این مراسم با خرید حیوان قربانی آغاز می‌شود.
خانه تکانی، رفت و روب، شستشو، حمام و نظافت نیز از جمله آدابی است که ایرانیان پیش از عید قربان آن ها را به جا می‌آورند.
ایرانیان قربانی خود را در مناطق مختلفی فدیه می کنند،برخی در اماکن مقدس از جمله زیارتگاه ها، برخی در خانه های مسکونی و برخی دیگر در میدان‌های اصلی محل زندگی به انجام این عمل معنوی می‌پردازند.
هنگام ذبح اشعار و ادعیه خاصی خوانده می‌شود و قصاب نیز اغلب شرایط و جایگاه ویژه ای دارد. پس از قربانی بنا بر رسم رایج،گوشت قربانی برای تبرک بین مردم همان ناحیه و به ویژه مستمندان توزیع می‌شود.
از جمله آداب دیگری که در جشن قربانی در میان ایرانیان رواج دارد بازیهای محلی و ارسال هدایا برای نوعروسان است.
قربانی کردن با نیت الهی در بین ایرانیان از ارزش و جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و علا‌وه بر به جای آوردن این سنت حسنه در عید قربان، در هنگام برآورده شدن نذرهای خود و یا به دست آوردن موفقیت های مادی در زندگی نیز با قربانی کردن حیوانی حلا‌ل گوشت و تقسیم آن بین همسایه ها و افراد فقیر، به عرض ارادت به ذات احدیت و شکر گذاری به درگاه الهی می پردازند.
عید قربان در تاجیکستان
عید قربان به عنوان یکی از دو عید مقدس اسلامی از سال 1990 میلادی پس از استقلال تاجیکستان، بنا بر مصوبه پارلمان تاجیکستان در جنتری (تقویم) این کشور وارد شده و رخصتی عمومی است.
طی 7 دهه وجود نظام کمونیستی، مردم تاجیکستان اعیاد اسلامی را به صورت بسیار محدود برگزار می‌کردند و نمازهای عید فطر و قربان نیز عمدتاً در مساجد مرکزی که تحت کنترل شدید قرار داشت، با حضور تعداد انگشت شمار مسلمانان برگزار می‌شد.
با توجه به اهمیت و جایگاه اعیاد اسلامی در میان کشور بود که دولت تاجیکستان پس از کسب استقلال، روزهای عید فطر و قربان را تعطیل اعلام کرد. به این مناسبت در تمام مساجد جامع با حضور صدها هزار نفر نماز عید برگزار می‌شود.
طبق سنت در این روز بیشتر مردم لباس‌های نو و تمیز به تن کرده و در نماز عید حضور پیدا می‌کنند. سپس نمازگزاران یکدیگر را به این مناسبت تبریک گفته و عمدتا به آرامگاه ها می‌روند تا با قرائت آیاتی از قرآن کریم روح گذشتگان خود و همه مسلمانان را شاد کنند.
پس از اقامه نماز عید مردم به دیدار هم می روند. در این سه روز درب خانه ها گشوده است و هر رهگذر می تواند برای عید دیدنی و تبریک عید وارد خانه شود و بر سر سفره بنشیند و هر چه میل دارد بخورد.
بعد از نماز عید بخش قابل توجهی از مردم نیز گوسفند، بز و یا گاو قربانی می‌کنند. آنها قربانی کردن را نمادی از ایثار در راه بندگی خداوند می‌دانند که باعث تقوای قلب و طهارت نفس می‌دانند.
بسیاری از مردم مسلمان تاجیکستان 10روز پیش از عیدقربان به استقبال این عید رفته و روزه می گیرند. برگزاری مراسم نماز عید، انداختن سفرهای عیدانه، ذبح دام، عیادت از بیماران، قرائت قرآن برای شادی روح رفتگان و عیدی دادن به خصوص به کودکان ازجمله سنت هایی هستند که مردم مسلمان تاجیکستان در روزهای جشن عید قربان انجام می دهند.
خرید پوشاک و تهیه هدایا برای همسر، فرزندان، خویشان و دوستان و افراد کم بضاعت نیز از دیگر سنتهای مردم تاجیک است.
تهیه سفره عید فطر و قربان هم در تاجیکستان مرسوم است. به نوعی که حتی افراد فقیر و کم بضاعت نیز از هزینه کردن منصرف نمی‌شوند. به این دلیل است که بازارهای تاجیکستان بالاترین میزان فروش انواع میوه و مواد غذایی را در ایام اعیاد فطر و قربان دارند.
دسترخوان عیدانه از روز قبل عید در هرخانه آماده می شود اما تاجیکها تا قبل از اقامه نماز عیدقربان و انجام قربانی، غذا نمی خورند و سعی می کنند با خوردن غذایی که با گوشت قربانی درست شده است به عنوان تبرک افطار کنند، سپس دسترخوان آراسته و گسترده خود را تا سه روز پذیرای میهمانان می سازند.از روزها پیش زنان اقدام به آماده سازی انواع نان، حلوا و شیرینی‌ها می‌کنند.
مراسم عید قربان از دمیدن آفتاب روز عید با 'عیدگردک' کودکان که از قبل پاکتهایی را به این منظور تهیه کرده اند و دادن تحفه از سوی بزرگسالان به آنها همچون شیرینی و شکلات و یا پول به آنها آغاز می شود.
در این روز بیش از همه کودکان شادی و خوشحالی می‌کنند، زیرا جدا از آن که به مناسبت این عید خانواده‌هایشان برایشان لباس‌های نو خریده و هدایایی تقدیم می‌کنند، باز برای تبریک به منازل اطرافیان رفته و عیدی دریافت می‌کنند.
عیادت خویشاوندان، سالمندان و بیماران و تبریک این عید و خواندن دعا به روح اموات از آئین‌های این عید اسلامی است که طی معمولا تا 3 روز ادامه پیدا می‌کند.
تاجیکها کودکانی را که در روز عیدقربان به دنیا می آیند اگر پسر باشد «قربان» و «قربانعلی» و اگر دختر باشد «قربان گل» نامگذاری می کنند.
همچنین برگزاری مراسم عروسی در سه روز عید قربان در بین مردم تاجیکستان مورد تاکید بوده و خانواده های بسیاری سعی دارند تا در این ایام مبارک جشن ازدواج فرزندان خود را برگزار کنند.
م ا
